Lên men là gì? Các phương pháp lên men và quá trình diễn ra

Lên men là phương pháp được ứng dụng rất nhiều trong cuộc sống. Hằng ngày, quá trình lên men vẫn diễn ra xung quanh mà chúng ta không hề hay biết. Vậy lên men là gì? Khi nào quá trình này sẽ xảy ra? Cùng Gipwin tìm đáp án qua bài viết dưới đây nhé!

I. Lên men là gì?

Lên men được hiểu nôm na là quá trình biến đổi các chất trong nguyên liệu ủ rượu nhờ có sự góp phần của men vi sinh và nấm. Quá trình này diễn ra trong một thời gian sẽ giúp chuyển hóa các chất hữu cơ như đường và tinh bột thành hợp chất cồn và CO2. Vì vậy, lên men thường được ứng dụng trong quá trình sản xuất bia, rượu nói riêng và các thành phẩm có nồng độ cồn nói chung.

II. Nguồn gốc và lịch sử của lên men

Từ lâu năm về trước, bia đã xuất hiện tại các đất nước có nền văn hóa lâu đời như Ai Cập cổ đại, La Mã và Hy Lạp. Người ta cho rằng quá trình lên men đã được phát minh và ứng dụng tại đây và phổ biến mãi cho đến sau này. Thực tế, phỏng đoán này khá đúng vì để tạo nên bia thì không thể bỏ qua quá trình lên men lúa mạch để tạo nên loại thức uống có cồn này.

Còn có những ý kiến khác nói rằng, rượu, bia đã xuất hiện trong đời sống người nông dân từ những năm trước công nguyên và họ đã sự sáng chế ra cách làm bia rượu từ lúa mạch sau khi thu hoạch ở Ba Lan.

Nhưng thực tế cho thấy rằng việc lên men có thể xảy ra một cách tự nhiên nếu thực phẩm ở trong môi trường không có oxy quá lâu. Đặt trường hợp nếu bạn để quên thức ăn trong không gian bị bách và thiếu không khí thì thức ăn của bạn sẽ tự lên men. Điều này cho thấy quá trình lên men có thể không phải được phát minh mà là được phát hiện thông qua sự tình cờ nào đó.

III. Quá trình lên men

Quá trình lên men phụ thuộc vào 2 yếu tố chính: Môi trường và quá trình lên men. Cả 2 phải đảm bảo được những điều kiện nhất định để quá trình lên men dễ dàng.

1. Môi trường lên men

Cốt lõi của quá trình lên men chính là khiến nguyên, vật liệu ở trong môi trường kín (Thiếu hoặc không có oxy) nhằm ngăn cản quá trình hô hấp và tạo điều kiện cho việc trao đổi chất diễn ra nhanh hơn. Vì vậy khi tiến hành lên men bất kỳ sản phẩm nào bạn nên bảo đảm được rằng chúng được bảo quản một cách cẩn thận trong môi trường kín.

2. Tiến hành lên men

Chọn thực phẩm lên men

Bạn cần chọn lựa nguyên liệu lên men thích hợp như trái cây, đường, ngũ cốc,… để tiến hành quá trình lên men.

Môi trường lên men

Như đã đề cập phía trên, bạn cần chuẩn bị một không gian hẹp, hạn chế tối đa không khí khi tiến hành lên men các nguyên liệu đã chuẩn bị. Tránh ánh nắng trực tiếp, và đảm bảo nhiệt độ ở mức trung bình.

Lên men nguyên liệu

Khi nguyên liệu bị thiếu oxy trong một khoảng thời gian nhất định thì sẽ xuất hiện hiện tượng lên men. Quá trình này diễn ra khi các vi sinh vật bắt đầu phát triển và sinh sôi. Sau đó chúng sẽ thực hiện việc tiêu hóa các chất (hay còn gọi là phân hủy chất), đồng thời sản sinh ra các hợp chất giúp tạo nên thành phẩm cuối cùng như rượu, bia, giấm,…

IV. Ứng dụng của lên men

Lên men được ứng dụng rộng rãi trong đời sống vì đây là quá trình không thể thiếu để tạo nên rất nhiều loại thức ăn, đồ uống và các thực phẩm lên men khác

Sản xuất bia rượu

Bia, rượu là một trong những thành tựu to lớn của việc lên men. Góp phần tạo nên nhiều loại rượu, bia và thức uống có cồn khác, việc lên men là quá trình không thể thiếu trong việc sản xuất ngành hàng thức uống chứa cồn.

Thực phẩm lên men

Những món ăn quen thuộc mà chúng ta sử dụng hằng ngày như: Kim chi, giấm, sữa chua, cơm rượu,… đều là thành phẩm của quá trình lên men. Không những tạo nên hương vị độc đáo, quá trình trao đổi chất khi lên men còn làm tăng giá trị dinh dưỡng và tạo nên các vi khuẩn có lợi cho món ăn.

Ứng dụng trong công nghiệp

Quá trình lên men cũng góp phần tạo nên các hợp chất enzim và axit hữu cơ, được sử dụng để sản xuất các thực phẩm chức năng hỗ trợ sức khỏe và thuốc uống trong ngành y tế.

Thức ăn cho động vật

Trong quá trình sản xuất cám – loại thức ăn giàu chất dinh dưỡng cho động vật, quy trình lên men làm tăng giá trị dưỡng chất cho hỗn hợp thức ăn trước khi tiến hành sản xuất. Đồng thời cũng làm tăng hương vị thức ăn sau khi đã chuyển đổi thành cám giúp động vật tiêu thụ tốt hơn.

Xử lý rác thải

Một số chất thải hữu cơ như: Thức ăn, thực phẩm chế biến, bã rượu,… được loại bỏ dễ dàng bằng phương pháp lên men. Điều này làm giảm ô nhiễm môi trường, giúp việc xử lý rác thải trở nên dễ dàng hơn.

V. Các loại thực phẩm lên men tốt cho sức khỏe

Lên men thực phẩm thường tạo nên các hợp chất giúp ích cho đường tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng. Vì vậy nên quá trình này góp phần tạo nên rất nhiều thực phẩm chức năng có lợi cho sức khỏe con người như:

Các loại giấm: Giấm táo, giấm ăn là 2 loại giấm tiêu biểu giúp cho người dùng cải thiện hệ tiêu hóa. Đặc điểm nổi bật của giấm táo chính là giúp kiểm soát đường huyết và cân nặng, phù hợp cho người giảm cân, giữ dáng

Nước uống lên men: Sữa chua, sữa hạt, kombucha, miso,… là những loại thức uống được tạo nên qua quá trình lên men nguyên liệu. Hầu hết những loại thức uống lên men đều có vị thơm, ngon, rất tốt cho sức khỏe tim mạch cũng như bổ sung các lợi khuẩn cho ruột và cung cấp chất oxy hóa cho làn da.

Dưa chua: Hầu hết các loại dưa chua đều có hương vị rất đặc trưng, ngon miệng. Trong những loại dưa chua này thường có chứa nhiều lợi khuẩn probi, các loại vitamin K và C tốt cho đường ruột và máu.

VI. Các phương pháp lên men

Có rất nhiều phương pháp lên men được áp dụng trong đời sống hằng ngày và các ngành hàng sản xuất. Chúng sẽ có những điểm mạnh và yếu khác nhau nên tùy theo nhu cầu mà chúng ta sẽ lựa chọn cách thích hợp nhất.

Lên men tự nhiên

Phương pháp này dễ thực hiện vì không cần thêm bất kỳ chất phụ gia nào vào nguyên liệu. Chỉ cần đảm bảo môi trường phù hợp, để các nguyên liệu có thời gian phân hủy chất một cách tự nhiên và tạo nên thành phẩm sau cùng. 

Sử dụng men thực phẩm

Sau khi chuẩn bị xong nguyên liệu, bạn sẽ cho men thực phẩm vào và trộn cùng. Phương pháp này giúp nguyên liệu của bạn lên men nhanh chóng hơn vì có sự góp mặt của men thực phẩm. 

Lên men từ trường

Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến trong công nghiệp. Tạo nên môi trường lý tưởng cho việc lên men bằng cách sử dụng các điện cực giúp cho quá trình trao đổi chất diễn ra nhanh và dễ dàng hơn. Phương pháp này có tỷ lệ thành công rất cao vì không phụ thuộc quá nhiều vào điều kiện môi trường.

Vậy là Gipwin đã trình bày cho bạn đọc tất cả những thông tin liên quan đến quá trình lên men và thành phẩm thông qua bài viết trên. Đừng quên để lại bình luận dưới đây để được giải đáp trong bài viết tiếp theo nếu còn thắc mắc bạn nhé!